Central Asian Flyway
මධ්යම ආසියානු පක්ෂි සංක්රමණ මාර්ගය කියන්නේ මොකක්ද?
මධ්යම ආසියානු පක්ෂි සංක්රමණ මාර්ගය (Central Asian Flyway - CAF), හෙවත් මධ්යම ආසියානු-ඉන්දීය පක්ෂි සංක්රමණ මාර්ගය, ගෝලීය වශයෙන් පවතින ප්රධාන පක්ෂි සංක්රමණ මාර්ග නවයෙන් එකකි.
මෙය සයිබීරියාවේ සහ උතුරු මධ්යම ආසියාවේ ආක්ටික් සහ උප-ආක්ටික් කලාපවල බෝවන, ජලජ පක්ෂීන් (තාරාවන්, හංසයන්, වෙරළබඩ පක්ෂීන්, කොක්කු, මුහුදු ලිහිණියන්, ආදිය), මෙන්ම ඇතැම් ගොදුරු පක්ෂීන් (predatory birds / raptors) සහ කුඩා පක්ෂීන් (passerines) විශේෂ සිය ගණනක් සඳහා තීරණාත්මක සංක්රමණික කොරිඩෝවක් ලෙස ක්රියා කරනවා.
මෙම පක්ෂීන් තම අභිජනන නොවන සමය (ශීත ඍතුව) ප්රධාන වශයෙන් දකුණු ආසියාව, ඉන්දීය උපමහාද්වීපය සහ අග්නිදිග ආසියාවේ කොටස් වල ගත කරනවා.
මධ්යම ආසියානු පක්ෂි සංක්රමණ මාර්ගය (CAF) දළ වශයෙන් රටවල් 30ක් පුරා විහිදෙන විශාල ප්රදේශයක් ආවරණය කරනවා.
මේ සංක්රමණ මාර්ගය කොටස් වශයෙන් තුනකට බෙදන්න පුලුවන්. මේ රටවල් මධ්යම ආසියානු සංක්රමණික මාර්ගය භාවිතා කරන පක්ෂීන්ගේ බෝවීම නැතිනම් අභිජනනය සිදුකරන රටවල් විධියට හඳුන්වන්න පුලුවන්.
- අභිජනන භූමි (Breeding grounds): ආක්ටික් රුසියාව (සයිබීරියාව), කසකස්තානය, උස්බෙකිස්තානය, ටර්ක්මෙනිස්තානය, ටජිකිස්තානය, කිර්ගිස්තානය, මොංගෝලියාව, උතුරු චීනය.
- නැවතුම් ස්ථාන (Stopover sites): මධ්යම ආසියානු පඩිපෙළ (steppes), විල් සහ තෙත්බිම් (උදා: කැස්පියන් මුහුදු කලාපය, අරල් මුහුදේ අවශේෂ, බල්කාෂ් විල, කසකස්තානයේ ටෙන්ගිස්-කොර්ගල්ෂින් විල්, මොංගෝලියාවේ Uvs Nuur ද්රෝණිය).
- ශීත ඍතු භූමි (Wintering grounds): ප්රධාන වශයෙන් ඉන්දියාව, පකිස්තානය, බංග්ලාදේශය, ශ්රී ලංකාව, නේපාලය, භූතානය, මාලදිවයින, සහ යම් දුරකට මියන්මාරය, පර්සියානු ගල්ෆ් රාජ්යයන් සහ නැගෙනහිර අප්රිකාව (සමහර පක්ෂි ගහන සඳහා).
මෙම පක්ෂි සංක්රමණ මාර්ගය දළ වශයෙන් පහත භූගෝලීය සීමාවන් තුළ පිහිටා තිබෙනවා. එහෙත් මේවා සාම්ප්රදායික දේශසීමා ලෙස ක්රියාකරනවා යයි සිතන්න එපා.
- බටහිර මායිම: යූරල් කඳු සහ කැස්පියන් මුහුද
- නැගෙනහිර මායිම: අල්ටයි-සායාන් කඳු සහ බටහිර චීනය
- උතුරු මායිම: රුසියාවේ ආක්ටික් වෙරළ තීරය
- දකුණ මායිම: ඉන්දියානු සාගර වෙරළ තීරය සහ හිමාලය කඳු පන්තිය (මෙය ප්රධාන බාධකයක් ලෙස ක්රියා කරන අතර, පක්ෂීන්ට නිශ්චිත උස් කඳුකර මාර්ග හෝ වෙනත් විකල්ප මාර්ග භාවිත කිරීමට බල කරයි)
NEW POST
ප්රධාන පියාසැරි මාර්ගයක් වෙනුවට අනුමාර්ග කිහියකින් පක්ෂීන් පැමිණෙනවා
නැගෙනහිර ආසියානු–ඕස්ට්රේලියානු හෝ ඇමරිකානු පක්ෂි සංක්රමණ මාර්ග මෙන් නොව, මධ්යම ආසියානු සංක්රමණ මාර්ගය පුළුල් වන අතර විවිධ අනු-මාර්ග (sub-routes) කිහිපයකින් සමන්විත වෙනවා.
- බටහිර මාර්ගය: සයිබීරියාව → කසකස්තානය → කැස්පියන් මුහුද → කළු මුහුද හෝ ඉරානය/ඇෆ්ගනිස්ථානය → පකිස්තානය/ඉන්දියාව (ඉන්දු නිම්නය), ශ්රී ලංකාව හෝ අරාබි අර්ධද්වීපය.
- මධ්යම මාර්ගය: සයිබීරියාව → කසකස්තානය/උස්බෙකිස්තානය → ටර්ක්මෙනිස්තානය/ඇෆ්ගනිස්ථානය → පකිස්තානය (ඉන්දු) සහ ඉන්දියාව (ගංගා තැන්න), ශ්රී ලංකාව.
- නැගෙනහිර මාර්ගය: නැගෙනහිර සයිබීරියාව/මොංගෝලියාව → ටිබෙට්/චිංහයි සානුව → හිමාලය (උස් කඳුකර මාර්ග හරහා) → ඊසානදිග ඉන්දියාව, ශ්රී ලංකාව, බංග්ලාදේශය, සහ මියන්මාරය.
මධ්යම ආසියානු සංක්රමණ මාර්ගය ඔස්සේ ශ්රී ලංකාවට පැමිණෙන සංක්රමණික පක්ෂීන්
මධ්යම ආසියානු සංක්රමණ මාර්ගයේ දකුණු කෙළවර ලෙස පක්ෂීන් නවාතැන් ගන්නා රට වන්නේ ශ්රී ලංකාවයි.
උතුරු අර්ධගෝලයේ ශීත ඍතු සමයේදී (සැප්තැම්බර් සිට අප්රේල් දක්වා), මධ්යම ආසියානු පක්ෂි සංක්රමණ මාර්ගයේ (CAF) දකුණු කෙළවර ලෙස ශ්රී ලංකාව ක්රියා කරන අතර, සංක්රමණික පක්ෂි විශේෂ 200කට අධික සංඛ්යාවකට සත්කාරකත්වය සපයනවා.
මෙම පක්ෂීන්, ප්රධාන වශයෙන් ජලජ පක්ෂීන්, ගොදුරු පක්ෂීන් සහ ගොඩබිම් පක්ෂීන්, සයිබීරියාවේ, උතුරු මධ්යම ආසියාවේ සහ සෞම්ය යුරේසියාවේ අභිජනන භූමිවල සිට ශීත කාලය ගත කිරීමට ලංකාවට පැමිණෙනවා.
නිරන්තරයෙන් සිදුවන පර්යේෂණ සහ ඇතැම් විට වාර්තා වන දුර්ලභ පක්ෂීන් (vagrants) හේතුවෙන්, මෙම විශේෂ 200+ සම්පූර්ණ ලැයිස්තුවක් ඉදිරිපත් කිරීම ප්රායෝගික විෂය පථයෙන් ඔබ්බට යනවා.
කෙසේ වෙතත්, පක්ෂි විද්යාත්මක වාර්තා, චන්ද්රිකා ලුහුබැඳීමේ දත්ත, සහ සංරක්ෂණ වාර්තා මගින් තහවුරු කරන ලද, CAF ඔස්සේ ශ්රී ලංකාවේ ශීත ඍතුව ගත කරන බවට හොඳින් ලේඛනගත කර ඇති සංක්රමණික විශේෂයන්ගේ ඒකාබද්ධ ලැයිස්තුවක් පහතින් දැක්වෙනවා.
පැහැදිලි බව සඳහා, මෙම ලැයිස්තුව පක්ෂි පවුල් අනුව වර්ගීකරණය කර ඇති අතර පොදු සහ විද්යාත්මක නම් ද ඇතුළත් වෙනවා.
ජලජ පක්ෂීන් (Anseriformes, Podicipediformes, Ciconiiformes, Pelecaniformes, Gruiformes, Charadriiformes) බුන්දල, කුමන සහ මන්නාරම වැනි තෙත්බිම් උපයෝගී කරගනිමින්, ශ්රී ලංකාවට පැමිණෙන මධ්යම ආසියානු සංක්රමණික පක්ෂීන් අතර ප්රමුඛස්ථානය ගන්නේ මෙම ජලජ පක්ෂීන් ය.
| Family | Common Name | Scientific Name | Notes/Status |
|---|
| Anatidae (Ducks/Geese) | Northern Pintail | Anas acuta | Common in lagoons |
| Anatidae | Eurasian Teal | Anas crecca | Widespread in wetlands |
| Anatidae | Northern Shoveler | Spatula clypeata | Flocks in coastal areas |
| Anatidae | Eurasian Wigeon | Mareca penelope | Mannar and Bundala |
| Podicipedidae (Grebes) | Little Grebe | Tachybaptus ruficollis | Migratory populations |
| Ciconiidae (Storks) | Painted Stork | Mycteria leucocephala | Iconic wetland visitor |
| Threskiornithidae (Ibises/Spoonbills) | Black-headed Ibis | Threskiornis melanocephalus | Coastal flocks |
| Threskiornithidae | Glossy Ibis | Plegadis falcinellus | Increasing in numbers |
| Phoenicopteridae (Flamingos) | Greater Flamingo | Phoenicopterus roseus | Large flocks in Bundala; Least Concern |
| Ardeidae (Herons/Egrets) | Cattle Egret | Bubulcus ibis | Abundant migrant |
| Ardeidae | Little Egret | Egretta garzetta | Coastal and inland |
| Ardeidae | Intermediate Egret | Ardea intermedia | Wetland specialist |
| Ardeidae | Great Egret | Ardea alba | Mannar lagoons |
| Pelecanidae (Pelicans) | Spot-billed Pelican | Pelecanus philippensis | Breeding/wintering overlap |
| Rallidae (Rails) | Watercock | Gallicrex cinerea | Marshy areas |
| Recurvirostridae (Stilts) | Black-winged Stilt | Himantopus himantopus | Shoreline flocks |
| Charadriidae (Plovers) | Lesser Sand Plover | Charadrius mongolus | Coastal mudflats |
| Charadriidae | Greater Sand Plover | Charadrius leschenaultii | Migratory shorebird |
| Charadriidae | Caspian Plover | Charadrius asiaticus | Rare but regular |
| Scolopacidae (Sandpipers) | Ruddy Turnstone | Arenaria interpres | Rocky coasts |
| Scolopacidae | Common Redshank | Tringa totanus | Widespread wader |
| Scolopacidae | Eurasian Curlew | Numenius arquata | Vulnerable |
| Scolopacidae | Little Stint | Calidris minuta | Flocks in estuaries |
| Scolopacidae | Pin-tailed Snipe | Gallinago stenura | Marshlands |
| Laridae (Gulls/Terns) | Heuglin's Gull | Larus fuscus heuglini | Arctic-origin migrant |
ගොදුරු පක්ෂීන් (Raptors & Eagles) (Accipitriformes) මෙම ගොදුරු පක්ෂීන් ශීත ඍතුව ගත කිරීම සඳහා වනාන්තර සහ විවෘත ප්රදේශ වෙත පැමිණෙන්නේ මධ්යම ආසියානු සංක්රමණ මාර්ගය (CAF) ඔස්සේය.
| Family | Common Name | Scientific Name | Notes/Status |
|---|
| Accipitridae | Booted Eagle | Hieraaetus pennatus | Forest migrant |
| Accipitridae | Western Osprey | Pandion haliaetus | Coastal rivers |
Booted Eagle - කෙසරූපා රාජාලියා (Hieraaetus pennatus)
ගොඩබිම් පක්ෂීන් සහ කුඩා පක්ෂීන් (Passerines) (Passeriformes)මධ්යම ආසියානු අභිජනන භූමියේ සිට පැමිණෙන ගී ගයන පක්ෂීන් (songbirds) සහ මැසිමාරුවන් (flycatchers) මෙම ගණයට අයත් වේ.
| Family | Common Name | Scientific Name | Notes/Status |
|---|
| Pittidae | Indian Pitta | Pitta brachyura | Forest understory; "Robe Thief" |
| Monarchidae | Asian Paradise-flycatcher | Terpsiphone paradisi | Woodland migrant |
| Muscicapidae | Kashmir Flycatcher | Ficedula subrubra | Vulnerable; forest |
| Muscicapidae | Bluethroat | Luscinia svecica | Rare winter visitor |
| Muscicapidae | Indian Blue Robin | Larvivora brunnea | Understory migrant |
| Motacillidae | Grey Wagtail | Motacilla cinerea | Streams and wetlands |
| Motacillidae | White Wagtail | Motacilla alba | Common in open areas |
| Hirundinidae | Barn Swallow | Hirundo rustica | Early arrival; aerial feeder |
| Sylviidae | Blyth's Reed-warbler | Acrocephalus dumetorum | Reedbeds |
Comments
Post a Comment